Co powinnaś wiedzieć o tarczycy?

Co powinnaś wiedzieć o tarczycy?

Okiem Trychologa

Tarczyca jako największy z gruczołów dokrewnych jest też jednym z najważniejszych. Wydzielane przez nią hormony są niezbędne do działania każdej komórki naszego ciała.

Są to swoiste „wyzwalacze energii” ze składników odżywczych, dostarczanych w pożywieniu.

Ten zdawałoby się niepozorny gruczoł znajduje się  podstawy szyi, ma kształt motyla waży średnio d 15 do 30 g. Przy niedoborach jodu często ulega powiększeniu.

Hormony wydzielane przez tarczycę zawiadują naszą przemianą materii, biorą udział w regulowaniu trawienia, są także odpowiedzialne za odpowiednie przyswajanie minerałów w naszym organizmie.

Kontrolują ciepłotę ciała, gospodarkę energetyczną. W znacznym stopniu wpływają również na sprawność umysłową przede wszystkim koncentrację i pamięć.

Dla prawidłowej pracy tarczycy znaczenie mają takie hormony jak:

Tyroksyna – T4 , trójjodotyronina – T3, hormon tyreotropowy TSH , a także kalcytonina.

Prawidłowa praca tarczycy jest podwójnie regulowana:

1. Produkcja i wydzielanie hormonów metabolicznych jest pod kontrolą układu podwzgórze- przysadka i działającego na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego (wydzielanie hormonów tarczycy wpływa ujemnie na wydzielanie TSH, hormonu układu podwzgórze-przysadka, pobudzającego tarczycę).
2. Wydzielanie i produkcja tych hormonów może także zachodzić na skutek pobudzenia układu współczulnego, którego zakończenia dochodzą do komórek pęcherzykowych tworząc z nimi synapsy chemiczne. Stanowi to istotny element w reakcji obronnej organizmu.

Zadaniem TSH jest sterowanie tarczycą do produkcji ww. hormonów, których działanie jest związane przede wszystkim z T3, a T4 służy jako surowiec do przemiany w T3 przez lokalne systemy enzymów, chociaż bywają sytuacje gdzie T4 może działać bezpośrednio. TSH Może też stymulować wzrost tarczycy.

Te dwa hormony regulują metabolizm. Produkowane są przez komórki tarczycy i w niej przechowywane, skąd w razie potrzeby uwalniane są do krwi

T3 jest aktywnym hormonem wytwarzanym bezpośrednio przez tarczycę w śladowych ilościach. Ostateczna ilość T3 we krwi nie zależny  jednak od jego ilości uwalnianych z tarczycy. W wielu tkankach obwodowych (m.in. w wątrobie, w sercu, w jelicie oraz w mięśniach szkieletowych) istnieje enzym dejodynaza, dzięki któremu dochodzi do konwersji T4 bardziej aktywnego T3.

Do produkcji T4 potrzebny jest jod,

By jednak organizm mógł przetworzyć T4 w aktywną formę T3, potrzebny jest z kolei selen.

Kalcytonina wydzielana przez tarczycę zależy natomiast od stężenia wapnia we krwi, Wpływając równocześnie na gospodarkę wapniową, odpowiada więc również za stan kości.

Poziom hormonów tarczycy podnosi się naturalnie gdy:

• – ruszamy się
• – musimy się rozgrzać

W zależności od naszego zapotrzebowania na energię ich ilość podnosi się lub maleje. Masz mózg dostarcza tarczycy odpowiednie informacje na ten temat monitorując temperaturę ciała oraz tempo przemiany materii.

Hormony T3 i T4 są hormonami katabolicznymi, wzmagają szybkość pozyskiwania energii z substancji odżywczych w mitochondriach komórkowych. Tam z kolei zachodzą procesy spalania cukrów i węglowodanów do dwutlenku węgla i wody. Zdobyta w ten sposób energia zostaje wykorzystana do ładowania „akumulatorów komórkowych”  – ATP.

Podczas tego procesu zostaje zużyty tlen, gdyż hormony tarczycy zwiększają jego zużycie i decydują  jaka część uzyskanej energii zostanie wykorzystana do produkcji ATP, a jaka do produkcji ciepła.

Dlatego jednym z objawów niedoboru hormonów tarczycy jest obniżona temperatura ciała, poczucie zimna, zwolniona przemiana materii i związane z tym przybieranie na wadze.

Reakcja hormonów tarczycy nie następuje natychmiast. Jednorazowy wysiłek nie pobudzi ich, żeby wytwarzały więcej energii, ale systematyczne treningi mogą dostosować ich poziom do nowego trybu życia.

Co wpływa negatywnie na tarczycę?

• – niedobory jodu , tu jednak trzeba zwrócić uwagę na prawidłową suplementację, gdyż nadmierna podaż jodu również może zaszkodzić – hamując wydzielanie hormonów tarczycy.
• – poważnym  czynnikiem chorobotwórczym jest stres, zwłaszcza silny stres biologiczny związany z nadmiernym wysiłkiem, nagłym przeżyciem sytuacji stresowej, czasem poważna infekcja, zaburzenie funkcji odpornościowych organizmu. Jelita
• – zbyt mało kalorii w diecie, a także brak węglowodanów powodują zaburzenia prowadzące do osłabienia funkcji tarczycy.
• – hormonalna antykoncepcja powodująca nadmiar estrogenów, (uwaga także na soje i jej przetwory)
• – przemianę T4 do T3 mogą hamować niektóre leki np. betablokery stosowane przy leczeniu nadciśnienia. Czasami używane są do uspokajania czynności serca przy początkowym leczeniu nadczynności, przy niedoczynności natomiast ich działanie jest niepożądane.

Jak objawia się niedoczynność tarczycy?

• Brak motywacji do działania, spadek nastroju
• Ciągłe zmęczenie, senność
• Obniżona koncentracja i pamięć
• Zawroty głowy
• Wrażliwość na zimno, obniżona temperatura ciała
• Niskie ciśnienie
• Anemia
• Problemy z żołądkiem – zaparcia, wzdęcia
• Słaba przemiana materii, nadwaga
• Sucha skóra
• Wypadanie włosów
• Osłabienie libido
• Zakłócenia menstruacji
• Osłabiona odporność
• Suchość gardła, chrypka
• Osłabione mięśnie

Jedną z częstszych przyczyn niedoborów hormonów tarczycy jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy zwane chorobą Hashimoto.

W przebiegu tej choroby organizm produkuje przeciwciała niszczące komórki pęcherzykowe tarczycy. Na początku poziom hormonów często jest prawidłowy lub nawet nieco zwiększony. Stopniowo tarczyca ulega zwłóknieniu, a produkcja hormonów spada.

W chorobie tej najczęściej odczuwamy zmęczenie i stałe złe samopoczucie.

Najnowsze badania wykazują ścisły związek między chorobami autoagresywnymi, a mikroflorą bakteryjno jelitową. Udowodniono że wyzwalaczem tego typu chorób są zaburzenia wywołane przez nieprawidłową florę bakteryjną w jelicie grubym. Dowody jednoznacznie wskazują że nadużywanie lekarstw, antybiotyków, nieodpowiednia dieta składająca się z wysokoprzetworzonej żywności zawierającej konserwanty i wiele szkodliwych dodatków – przyczynia się do  nieprawidłowej pracy jelit, które w 80% odpowiedzialne są za nasz układ odpornościowy. Ten z kolei zaczyna wytwarzać przeciwciała atakujące własne komórki.

Jak objawia się nadczynność tarczycy?

• Wole
• Podwyższony puls
• Psychiczna i ruchowa nadpobudliwość, gonitwa myśli
• Zaburzenia koncentracji
• Lęki,
• Kłopoty z zasypianiem
• Napady gorąca, nadmierne pocenie się
• Zbyt szybka przemiana materii, utrata wagi
• Przetłuszczanie się włosów i skóry
• Wypadanie włosów
• Trądzik
• Zaburzenia pracy serca (palpitacje, arytmia)
• Osteoporoza
• Obfite miesiączki
• Szumy uszne
• Napięcie mięśni
• Spadek libido

Nadmierne wydzielanie się hormonów tarczycy powstaje na skutek działania co najmniej jednego z trzech mechanizmów:

1. Wydzielania przez tarczycę hormonów niezależnego od podwzgórza mózgowego.
2. Guzów przysadki mózgowej, produkującej za dużo TSH
3. Chorób autoimmunologicznych i zapalnych tarczycy.

Jedną z najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy jest autoimmunologiczna choroba Gravesa-Basedova, Tarczyca myli przeciwciała z TSH i nadmiernie wydziela hormony co powoduje ich nadmiar w organizmie.

Oprócz typowych objawów nadczynności tarczycy występuje też często wytrzeszcz oczu oraz opuchlizna łydek.

Tak, jak przy  innych chorobach z autoagresji mamy tu do czynienia z podłożem genetycznym –  czynnikiem wyzwalającym chorobę jest zwykle stres.

Jeżeli obserwujesz u siebie objawy świadczące o problemach z tarczycą – udaj się do lekarza aby zlecił wykonanie odpowiednich badań.

Za leczenie chorób związanych z nieprawidłową pracą tarczycy odpowiada lekarz endokrynolog, który stara się rozpoznać chorobę i ustalić jej przyczynę, aby wdrożyć odpowiednie leczenie.

Diagnostyka chorób tarczycy:

Badanie próbki krwi:

• TSH Przy nadczynności gruczołu poziom TSH jest niski, przy niedoczynności – wysoki.
• T3
• T4
• nie należy przed badaniem przyjmować tyroksyny w tabletkach.
• Przeciwciała (aTPO, antyTPO) – Jest to diagnostyka autoimmunologicznych chorób tarczycy. Oznaczane są  przeciwciała skierowane przeciwko peroksydazie tarczycowej – białku produkowanemu przez komórki tarczycy. W organizmie osoby zdrowej nie występują, ponieważ ich obecność jest wynikiem reakcji obronnej układu odpornościowego. Rozpoznaje on komórki tarczycy jako obce i traktuje jak zagrożenie, dlatego produkuje przeciwciała, które to zagrożenie mają wyeliminować. Powoduje to uszkodzenie tkanki tarczycy oraz zaburzenie jej funkcji (zapalenie, niedoczynność lub nadczynność).   Badanie to pozwala określić także, czy i jakie można podać leki.
• Przeciwciała przeciwtarczycowe TRAbto przeciwciała skierowane przeciwko receptorowi TSH w tarczycy. Ich oznaczenie także wykonuje się w przypadku podejrzenia autoimmunologicznych chorób tarczycy, zwłaszcza choroby Gravesa-Basedowa. Są one charakterystyczne także dla odmiany choroby Hashimoto, w której zablokowanie receptora prowadzi do niedoczynności gruczołu. Badanie na obecności przeciwciał TRAb pomaga również odróżnić chorobę Gravesa-Basedova od  innych stanów przebiegających z nadczynnością tarczycy.
• Przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie (aTG, anty-TG) badanie to wykonuje się w diagnostyce chorób tarczycy, ich podwyższony wynik może wskazywać na chorobę Hashimoto lub chorobę Gravesa-Basedowa, także przy powiększeniu tarczycy (wole). Wykorzystuje się je również do oznaczania nowotworu tarczycy.

Inne badania:

• Scyntygrafia tarczycy – jest to badanie, w trakcie którego podaje się w kapsułce lub w płynie promieniotwórczy izotop jodu. Tarczyca absorbuje go. Jeśli są w niej guzki, izotop wchłania się nierównomiernie. Podczas badania lekarz ogląda gruczoł przez urządzenie nazywane gammakamerą. Na monitorze widoczne są miejsca, które pochłonęły podany izotop i te, które go nie pochłonęły. W ten sposób powstaje scyntygraf. Przeciwwskazaniem do badania jest ciąża i karmienie piersią.
•       USG tarczycy polega na badaniu tarczycy głowicą wysyłającą ultradźwięki. Badanie pokazuje wielkość tarczycy i obecność guzków.  Można wykryć nawet niewielkie zmiany. Lekarz zwykle powinien zbadać też węzły chłonne w okolicy mostka i żuchwy. Bada się również echogenność tarczycy by określić ewentualne zmiany w gruczole.
•   Rentgen klatki piersiowej czasem  lekarz  może zlecić również wykonanie tego badania, aby stwierdzić, czy gruczoł tarczycy rozrasta się do wewnątrz i czy uciska tchawicę lub przełyk.
• Biopsja tarczycy aspiracyjna cienkoigłowa (BACC) – skrót znaczy: biopsja tarczycy aspiracyjna cienkoigłowa celowana pod kontrolą USG. Odbywa się w ten sposób, że lekarz nakłuwa guzek specjalną cienką igłą  pobierając tkankę do badania mikroskopowego, aby sprawdzić obecność komórek nowotworowych. Badanie to wykonywane jest w przypadku stwierdzenia zmian ogniskowych (guzków)
• Poziom jodu w moczu – aby stwierdzić dobową ilość jodu
• Jodochwytność  badanie to, pozwala określić, ile jodu wychwytuje tarczyca z powietrza i jedzenia. Przeprowadza się je przed planowanym leczeniem jodem promieniotwórczym

Jak wspomóc tarczycę?

Prawidłowe funkcjonowanie tarczycy zależy od bardzo wielu czynników, czasami zupełnie od nas niezależnych. Jednak jest wiele możliwości wspomagania prawidłowej pracy tarczycy, aby służyła nam ona przez wiele lat:

• Ograniczyć i rozładować stres
• Stosować odpowiednią dietę wspomagającą wchłanianie jodu
• Pamiętaj o stosowaniu diety bogatej w: selen, cynk, witaminę A, jod i inne mikroskładniki, które będą naturalnie pomagały jej w pracy…

Prawidłowe żywienie ma bardzo duże znaczenie zarówno dla osób już chorujących na schorzenia związane z tarczycą, jak i dla tych, którzy chcieliby utrzymać ją w zdrowiu.

Przy stosowaniu odpowiedniego żywienia możemy pomóc w przyspieszeniu naszego metabolizmu, wyrównać niedobory powstałe przez chorobę, możemy też wyhamować lub ulżyć w różnych dolegliwościach opisanych powyżej związanych z chorobami tarczycy jak np. wypadanie włosów, przybieranie na wadze, bezsenność, sucha skóra itp.

Jeżeli temat naturalnego wspomagania gruczołu tarczycy za pomocą odpowiednich diet, roślin i ziół wydaje Ci się ciekawy wpisz tak w komentarzu, a wkrótce napiszę kolejny artykuł na ten temat, w którym podam też ciekawe przepisy na potrawy dla zdrowej tarczycy.

Przez zdrowie do piękna Twoich włosów….